Depresja ma twarz – to twarz kogoś z rodziny, sąsiadki, przyjaciela, nauczycielki. Może dotknąć każdego – cierpią na nią dzieci, mężczyźni i kobiety. To prawdziwa choroba. Gdy się pojawia, wszystkie obszary życia są nią dotknięte i zagrożone – rodzina, rodzicielstwo, związki, przyjaźnie, praca, nauka, finanse. Często powraca po pierwszym epizodzie i może stać się chorobą przewlekłą, gdy nie zostaje zdiagnozowana. Ale depresję można leczyć – psychoterapia lub leki przeciwdepresyjne, albo ich połączenie to skuteczne leki. W walce z tą chorobą mają też pomóc lokalne alianse przeciw depresji. We wtorek, 10 października 2023 r. samorządowcy z regionu podpisali deklarację „Pomorze Zachodnie przeciw depresji”.
W dokumencie podpisanym przez przedstawicieli zachodniopomorskich gmin, powiatów i samorządu województwa czytamy:
W czasie Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego, przedstawiciele i przedstawicielki gmin, powiatów, miast na prawach powiatów, Konwent Starostów oraz Konwent Wójtów, Burmistrzów i Prezydentów składają poniższą deklarację:
W ramach swoich kompetencji, zobowiązujemy się do dołożenia szczególnych starań na rzecz wykorzystywania uznanych dobrych praktyk Unii Europejskiej i Światowej Organizacji Zdrowia w upowszechnianiu w społecznościach lokalnych na terenie naszego województwa wiedzy o rozpoznawaniu i leczeniu depresji.
Deklarację podpisano podczas konferencji organizowanej przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce oraz Biuro Parlamentu Europejskiego w Polsce. Współorganizatorem wydarzenia był Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego. Partnerami konferencji zostali Biuro Światowej Organizacja Zdrowia w Polsce, Alians Przeciw Depresji oraz Sekretariat ds. Młodzieży Województwa Zachodniopomorskiego.
Zrozumieć depresję
Celem organizatorów konferencji jest, zwiększenie zrozumienia i wiedzy na temat zdrowia psychicznego w naszych społecznościach, szkołach, miejscach pracy i w domu.
– To trzecie wydarzenie z tej serii. Po Warszawie i Katowicach jesteśmy w Szczecinie. Mimo dzielącej odległości te miasta, problemy w zakresie zdrowia psychicznego są takie same – mówił Bartłomiej Balcerzyk, p.o. Dyrektora Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.
W Unii Europejskiej około 48 tys. osób rocznie umiera śmiercią samobójczą, z czego ponad połowa z nich cierpiała na depresję. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, w Polsce aż 1,5 mln. osób walczy z depresją .– Zdrowie psychiczne jest priorytetem dla WHO od dawna. Nie ma zdrowia, bez zdrowia psychicznego – mówiła Joanna Brzezińska, Konsultantka ds. Zdrowia Psychicznego i Wsparcia Psychospołecznego, WHO. Przypomniała, że hasło tegorocznego Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego brzmi „Zdrowie psychiczne jest powszechnym prawem człowieka”.
Z kolei na działania Komisji Europejskiej na temat działań na rzecz pomocy zdrowia psychicznego zwracał uwagę dr Piotr Toczyski, ekspert Team Europe, Alians Przeciw Depresji. Wskazywał na nowe działania, ale i na dostępne i sprawdzone materiały – stronę internetową ifightdepression.com oraz narzędzie iFightDepression® (marki i inicjatywy Europejskiego Sojuszu Przeciwko Depresji). Mówił o European Alliance Against Depression (EAAD). To z kolei międzynarodowa sieć ekspertów zajmujących się pacjentami z depresją i zapobieganiem zachowaniom samobójczym.
Na działania Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego wskazywał wicemarszałek Olgierd Kustosz.
– Tą problematyką zajmuje się Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, Wydział Współpracy Społecznej i Wydział Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego. Chcemy przybliżyć wiedzę na temat chorób psychicznych. Chcemy pomagać dzieciom i młodzieży – wyliczał wicemarszałek Olgierd Kustosz.
Może dotknąć każdego
Uczestnicy konferencji podkreślali, że depresja możne dotknąć każdego, ma wiele twarzy i jest prawdziwą chorobą, którą można leczyć. Zwracali uwagę też na sytuację dzieci i młodzieży, na rolę szkoły i codziennej uważności na drugiego człowieka. O emocjach mówiła Ordynatorka Oddziału Psychiatrii Dziecięcej i Młodzieżowej Szpitala „Zdroje” lek. Małgorzata Wyrębska-Rozpara.
– Ważne jest uczenie dorosłych, by potrafili rozpoznawać emocje swoje i swoich dzieci, by umieli o nie pytać. Często młodzież i dzieci, z jednej strony wstydzą się mówić, a z drugiej strony nie chcą martwić rodziców. Uczę swoich pacjentów, że gdy rodzic wie o problemie, to wtedy możemy jemu przeciwdziałać – mówiła lek. Małgorzata Wyrębska-Rozpara.
W trakcie panelu dyskusyjnego Beata Dejewska, nauczycielka z Zespołu Szkół Szpitalnych w Szczecinie zaznaczyła, że ważna jest rozmowa z uczniami. Sama na lekcjach powtarza,że jest obok, że można z nią porozmawiać.
Apteczka pierwszej pomocy emocjonalnej
Prowadząca konferencję, dziennikarka Justyna Dżbik-Kluge przywołała pomysł tworzenia „apteczek pierwszej pomocy psychologicznej lub emocjonalnej”. Uczestnicy wydarzenia podawali swoje propozycje dotyczące zawartości. Był to na przykład: pilot z przyciskiem pauza, plaster w kształcie serca, bo serce to miłość, dobroć i uważność, słuchawki z dobrą muzyką, dzwoneczek, by dać sygnał, że coś się dzieje czy zdjęcie przywołujące dobre wspomnienia.
Z kolei Wojciech Szumiło, radny Młodzieżowej Rady Miasta Szczecin mówił, że młodzież chce spotykać się z psychologiem, ale młodzi ludzie mają utrudniony dostęp do specjalistów. Dodał też, część młodych ludzi wstydzi się powiedzieć rodzicom, że czują się źle, mają problemy. Uczestnicy dyskusji mówili, że powiedzenie komuś ogarnij się, idź pobiegać nie wystarczy.
Pomoc w „gorącej godzinie” kryzysu
Podczas konferencji dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego Dorota Rybarska-Jarosz przestawiła pilotażowy projekt z Pomorza Zachodniego „Regionalne Pogotowie Kryzysowe”. To systemowa odpowiedź z Zachodniopomorskiego na wyzwania społeczne obecnych czasów. Dyrektor podkreślała, że społeczność regionu niejednokrotnie doświadczała wielu traum. Dodała, że tego typu zdarzenia pokazały nam, że warto wypracować wsparcie w „tle działań służb ratunkowych”.
W „emocjonalnym” pogotowiu (dokładnie w 8 punktach Regionalnych Centrów Kryzysowych), osoby które doświadczyły nagłego kryzysu emocjonalnego lub go przeżyły, otrzymają odpowiednie wsparcie. Sytuację taką może spowodować poważny wypadek samochodowy, nagła strata bliskiej osoby, ciężka choroba, pożar, bankructwo firmy. Udzielona w odpowiednim czasie pomoc psychologa lub specjalisty interwencji kryzysowej w wielu przypadkach zapobiega poważnym chorobom i zaburzeniom psychicznym. Pomoc udzielana jest w specjalnie przygotowanych do tego celu gabinetach lub w miejscu zdarzenia. Z pomocy skorzystało do tej pory ponad 6,5 tysięcy osób. Wiele z tych osób funkcjonuje teraz w grupach wsparcia, z pomocy skorzystali też uchodźcy.
– Każdy z punktów dysponuje zespołem mobilnym, by można było dotrzeć do miejsca zdarzenia, by dotrzeć tam, gdzie kryzys występuje – mówiła Dorota Rybarska-Jarosz, dyrektor ROPS. – Łapiemy w życiu człowieka moment, który specjaliści nazywają „gorącą godziną”. Jedyną rzeczą, jaką trzeba wykonać to przyjść lub zadzwonić. Wchodzimy też z profilaktyką do szkół – mówiła
Na pytania, jak lokalnie sprzyjać zdrowieniu z depresji odpowiadały goście drugiego panelu dyskusyjnego. A depresja jest najczęstszym powikłaniem postresowym, według Światowej Organizacji Zdrowia jest czwartą najpoważniejszą chorobą na świecie. Goście dyskusji podkreślali, że ważna jest: profilaktyka, tworzenie sieci oparcia społecznego, pomoc rówieśnicza, angażowanie asystentów dorastania i zdrowienia, tworzenie klimatu życzliwości i relacji.
W rozmowie wzięli udział: Izabela Ciuńczyk, dyrektorka Centrum Zdrowia Psychicznego w Koszalinie, Prezeska Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Centrum Zdrowia Psychicznego, dr Joanna Krzyżanowska-Zbucka z Instytutu Psychiatrii i Neurologii, Sekcja Psychiatrii Środowiskowej i Rehabilitacji PTP, dyrektor ROPS Dorota Rybarska-Jarosz oraz Marek Kamiński podróżnik, założyciel Life Plan Academy i Kaminski Academy.
Ciekawa wystawa
Konferencji towarzyszyła wystawa prac studentów Wydziału Architektury Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Przestawione projekty są owocem współpracy nawiązanej przez stowarzyszenie Lions Club Szczecin Rainbow Bridge, ZUT i Szpital „Zdroje” w Szczecinie. Studenci prezentują projekty nowego budynku pozwalającego zapewnić najmłodszym pacjentom Oddziału Psychiatrii Dziecięcej i Młodzieżowej szpitala „Zdroje” kompleksową opieką ambulatoryjną, dzienną i stacjonarną w tym zakresie. Prace powstały podczas zajęć z zakresu projektowania specjalistycznego obiektów ochrony zdrowia, pod kierunkiem dr inż. arch. Katarzyny Krasowskiej i dr. inż. arch. Arkadiusza Polewki. Prezentowane były już Centrum Kultury Euroregionu Stara Rzeźnia.
Deklarację przyjął:
Samorząd Województwa Zachodniopomorskiego, Konwent Starostów, Przewodniczący Konwentu Wójtów, Burmistrzów i Prezydentów Województwa Zachodniopomorskiego oraz Starosta Białogardzki, Starosta Choszczeński, Starosta Drawski, Starosta Goleniowski, Starosta Gryficki , Starosta Gryfiński, Starosta Kamieński, Starosta Kołobrzeski, Powiat Koszaliński, Starosta Łobeski, Starosta Myśliborski, Starosta Policki, Starosta Pyrzycki, Starosta Stargardzki, Starosta Szczecinecki, Starosta Świdwiński, Starosta Sławieński, Starosta Wałecki, Burmistrz Karlina, Prezydent Miasta Koszalin, Prezydent Miasta Szczecin, Prezydent Świnoujścia. Deklarację podpisywali przedstawiciele wyżej wymienionych JST. Podpis na dokumencie ze strony województwa złożył wicemarszałek Tomasz Sobieraj.